รักษาโรคซึมเศร้าโดยเวชศาสตร์ฟื้นฟู ช่วยได้จริงไหม

เวชศาสตร์ฟื้นฟูแนวทางใหม่ เครื่อง TMS กับโรคซึมเศร้า

โรคซึมเศร้าเป็นหนึ่งในโรคทางจิตเวชที่กำลังคร่าชีวิตคนไทยเพิ่มมากขึ้นทุกปี โดยกรมสุขภาพจิตระบุไว้ว่าคนไทยที่ป่วยเป็นโรคนี้มีมากกว่า 1.5 ล้านคน ผู้ป่วยโรคนี้จำนวนไม่น้อยเป็นโดยไม่รู้ตัว ทำให้ไม่ได้รับการรักษาที่เหมาะสมและทันท่วงที ทำให้มีคนกว่า 70 เปอร์เซ็นต์ในจำนวนคนที่ป่วยเสียชีวิตก่อนวัยอันควร และสาเหตุที่แท้จริงของโรคซึมเศร้านั้นมาจากความผิดปกติของการหลั่งสารเคมีภายในสมอง เครื่อง TMS จึงเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่สามารถใช้ในการรักษาโรคซึมเศร้าได้ควบคู่ไปกับการรับคำปรึกษาจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญร่วมกัน

อย่างที่กล่าวไปข้างต้นว่าสาเหตุหลัก ๆ ของโรคซึมเศร้ามาจากความผิดปกติของสารเคมีภายในสมองที่เป็นได้ทั้งจากพันธุกรรม และปัจจัยทางอารมณ์ เช่นการเผชิญกับสภาวะที่กดดันติดต่อกันนาน ๆ อดนอน พักผ่อนน้อย เป็นต้น เวลาเกิดภาวะเช่นนี้ ร่างกายจะสร้างฮอร์โมนความเครียดขึ้นมาส่งผลให้สารเคมีหลาย ๆ ตัวในสมองลดปริมาณลง โดยเฉพาะฮอร์โมนความสุข ซึ่งเมื่อสะสมเป็นระยะเวลานานฮอร์โมนความสุขที่หายไปจะไม่สามารถฟื้นฟูกลับมาได้เท่าเดิม จึงจำเป็นต้องใช้ยาเข้ามาช่วยในการฟื้นฟูให้สมองกลับมาทำหน้าที่ได้ดังเดิม แต่ในผู้ป่วยบางรายที่มีอาการรุนแรง มีภาวะข้างเคียงจากการทานยา รวมไปถึงผู้ป่วยที่อาการซึมเศร้าไม่ตอบสนองต่อยา หรืออาการดื้อยา จึงจำเป็นต้องใช้แนวทางการรักษาด้วยเครื่องกระตุ้นสมอง TMS เข้ามาช่วย

เทคโนโลยี TMS หรือ Transcranial Magnetic Stimulation เป็นเครื่องกระตุ้นสมองที่ทำงานโดยการส่งคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าไปในจุดที่มีผลต่อโรค ลงลึกประมาณ 1-3 เซนติเมตร เพื่อปรับสมดุลการทำงานของสมอง สำหรับผู้ป่วยโรคซึมเศร้าส่วนใหญ่นั้นพบว่ามีการทำงานของสมองส่วนหน้าทางซีกซ้ายน้อยกว่าปกติ(Left DLPFC)หรือการทำงานทางสมองส่วนหน้าซีกขวา (Right DLPFC)มากกว่าปกติ การใช้เครื่องมือ TMS จะช่วยกระตุ้นสมองส่วนหน้าด้านซ้ายในผู้ป่วยโรคซึมเศร้าโดยใช้ความถี่ในการกระตุ้น ระดับพลังงาน และ ระยะเวลาที่เหมาะสม เพื่อช่วยปรับการทำงานของสมองให้เข้าสู่ภาวะปกติได้ เป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำหรับผู้ป่วยที่ไม่ตอบสนองต่อยา หรือทานยามานานกว่า 1 ปีแล้วอาการไม่ดีขึ้น รวมถึงโรคทางจิตเวชอื่น ๆ เช่น โรคย้ำคิดย้ำทำ (Obsessive compulsive Disorder) หรือภาวะวิตกกังวล (Anxiety Disorder) โดยมีหลักการคือ ปล่อยกระแสไฟฟ้าไปที่ขดลวด(coil) และปล่อยสนามแม่เหล็กลงไปกระตุ้นโดยมีผลโดยตรงต่อสมองในตำแหน่ง Motor cortex โดยเกิดการเหนี่ยวนำสูง (Highly inductive) ในการกระตุ้นทำให้เกิด involuntary movement ได้และทำให้เกิดการเคลื่อนไหวของ กล้ามเนื้อส่วนปลายฝั่งตรงข้าม (Contralateral movement) ซึ่งกระตุ้นตามตำแหน่งที่ระบุไว้ใน Homunculus ตามตำแหน่งของเปลือกสมอง ทำให้เราสามารถทราบการทำงานของสมองในแต่ละส่วนได้และยังมีผลในการหลั่งสาร opioid, serotonin และ dopamine ซึ่งช่วยยับยั้งอาการปวดและลดภาวะซึมเศร้าในผู้ป่วยได้

การรักษาโรคซึมเศร้าด้วยเวชศาสตร์ฟื้นฟู TMS

ปกติการทำงานของเครื่อง TMS สำหรับผู้ป่วยหลอดเลือดสมองนั้น จะใช้เวลาในการรักษาแต่ละครั้งประมาณ 10-20 นาที ไม่มีบาดแผล ไม่มีความเจ็บปวด ไม่มีผลกระทบอันตรายต่ออวัยวะในร่างกาย ไม่ต้องนอนโรงพยาบาล สามารถกลับบ้านได้เลยหลังรับการรักษา โดยส่วนมากแล้วจะเห็นผลตั้งแต่การรักษาครั้งที่ 3 – 5 แจ่ในครั้งแรกๆจะเห็นผลเรื่องการนอน นอนหลับง่ายขึ้น หลับสนิทมากขึ้นและมีอาการดีขึ้นอย่างเห็นได้ชัดภายในระยะเวลา 1 เดือน แต่ในผู้ป่วยโรคซึมเศร้าจะเข้ารับการรักษาด้วยเครื่อง TMSแพทย์จะประเมินหาตำแหน่งที่เหมาะสมในการกระตุ้นสมองของผู้ป่วยแต่ละรายก่อนทำการรักษา ระยะเวลาที่เหมาะสมในการรักษาแต่ละครั้ง ขึ้นอยู่กับความถี่ที่ใช้กระตุ้น โดยทั่วไปจะประมาณ 10-20 นาที/ครั้ง และการรักษาในระยะแรก แนะนำให้กระตุ้นสมองด้วยสนามแม่เหล็ก 2-3ครั้ง/สัปดาห์ ต่อเนื่องจนครบ 20-30 ครั้ง

ข้อควรระวังในการใช้เครื่อง TMS การใช้เครื่อง TMS ในการรักษานั้นควรหลีกเลี่ยงในผู้ป่วยที่มีประวัติชัก โรคลมบ้าหมู หรือโรคชักอื่น ๆ เนื่องจากเครื่องกระตุ้นสมองส่วนใหญ่นั้นอาจจะส่งผลให้ความเสี่ยงที่ทำให้เกิดอาการชักได้ในผู้ป่วยที่มีประวัติชักมาก่อน และควรหลีกเลี่ยงการใช้ในผู้ที่ฝังอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่มีส่วนประกอบของโลหะอยู่บริเวณสมองหรือกะโหลกศีรษะ รวมถึงวัสดุอื่น ๆ เช่น การฝังประสาทหูเทียม หรือเครื่องกระตุ้นหัวใจ ก่อนเข้ารับการรักษาทุกครั้งต้องได้รับการประเมินโดยแพทย์ประจำตัวและแพทย์ผู้ชำนาญในการใช้เครื่อง TMS ก่อนทุกครั้ง

การรักษาด้วยเครื่อง TMS อาจพบผลข้างเคียงภายหลังการรักษาได้ อาจมีปวดตึงศีรษะบริเวณที่ทำการกระตุ้น คลื่นไส้ วิงเวียน ดังนั้นผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัวใด ๆ หรือมียาที่ใช้เป็นประจำ ควรแจ้งให้แพทย์ทราบก่อนทุกครั้ง

การรักษาด้วยเวชศาสตร์ฟื้นฟู เครื่อง TMS มีที่ไหนบ้าง

การรักษาโรคด้วยเครื่อง TMS ยังถือเป็นเวชศาสตร์ฟื้นฟูแนวทางใหม่ ซึ่งเป็นทางเลือกในการรักษาร่วมกับการรักษาหลัก ที่ยังมีใช้อยู่ในบางโรงพยาบาลชั้นนำเนื่องจากจำเป็นต้องมีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเครื่อง TMS ประจำอยู่ด้วย โดยส่วนมากแล้วจะมีใช้ในโรงพยาบาลที่เป็นโรงเรียนแพทย์ เช่น โรงพยาบาลราชวิถี โรงพยาบาลศิริราช โรงพยาบาลศรีธัญญา หรือโรงพยาบาลสังกัดคณะแพทยศาสตร์ตามจังหวัดต่าง ๆ และโรงพยาบาลเอกชนหลายแห่ง เช่น โรงพยาบาลกรุงเทพ โรงพยาบาลมนารมย์ โรงพยาบาลวิภาวดี โรงพยาบาลเมดพาร์ค และอีกหลายแห่ง ซึ่งผู้ที่สนใจสามารถสอบถามทางโรงพยาบาลใกล้บ้านดูก่อนได้

นอกจากในโรงพยาบาลรัฐและเอกชนแล้ว คลินิกเวชศาสตร์ฟื้นฟูที่เชี่ยวชาญด้านนวัตกรรมอย่าง คลินิกเวชศาสตร์ฟื้นฟูและคลินิกกายภาพบำบัด MT Rehab Clinic คลินิกผู้เชี่ยวชาญที่ให้บริการการรักษาด้วยนวัตกรรมที่ทันสมัย ประเมินอาการจากแพทย์ชํานาญการเวชศาสตร์ฟื้นฟูเฉพาะทาง ประสบการณ์การใช้เครื่องมือนวัตกรรมทันสมัยมากว่า 10 ปี พร้อมทีมผู้เชี่ยวชาญออกแบบการรักษาเฉพาะบุคคล สามารถติดต่อสอบถาม รับคำปรึกษาและประเมินเบื้องต้นกับแพทย์เฉพาะทางได้เลย